سیارک سرِس

سرس نام تنها سیاره کوتوله و خرد سیاره‌ای است که درون سامانه خورشیدی وجود دارد و همچنین بزرگترین سیارک این سامانه به شمار می‌رود.

خرد سیاره سرس (Ceres) جرمی سنگی-یخی با قطر 950 کیلومتر است و گفته می‌شود که کوچکترین سیاره کوتوله‌ است که تا‌کنون شناسایی شده‌است. این جرم که در ژانویه سال 1801،‌یعنی در حدود 212 سال پیش توسط جوزپه پیاتسی کشف شده،‌ اولین سیارکی به شمار می‌رود که توسط انسان شناسایی شده است، البته در زمان خود سرس یک سیاره معرفی شده بود. نام این سیارک از نام الهه کشاورزی،‌محصول و عشق مادری در اساطیر رومی برگرفته شده است.

سطح سرس ترکیبی از یخ و مواد معدنی هیدراته از قبیل کربنات و رس است. لایه‌بندی بدنه این سیارک متشکل از هسته‌ای سنگی، جبه یخی و اقیانوسهایی از آب مایعدر زیر لایه رویی است. درخشش این سیارک به اندازه‌ای کم است که مشاهده آن از روی زمین با چشم غیر مسلح بسیار دشوار است، مگر اینکه در مکانی کاملا تاریک اقدام به رصد آن شود.

فضاپیمای بدون سرنشین داون که در تاریخ 27 سپتامبر 2007 توسط ناسا به فضا پرتاب شده است،‌ اولین پرژه اکتشافی بر روی این سیارک را انجام خواهد داد و انتظار می‌رود این فضاپیما درسال 2015،‌در حدود دو سال به سرس برسد. این فضاپیما در تاریخ پنجم سپتامبر 2012 سیارک وستا را ترک کرده و راهی سیارک سرس شد.

نظریه ابتدایی احتمال وجود سیاره‌ای در میان مریخ و مشتری اولین بار در سال 1772 توسط جان الرت بود ارائه شد؛ پیش از آن نیز کپلر در سال 1596 به وجود فضایی خالی میان این دو سیاره اشاره کرده بود. در نهایت جوزپه پیاتسی از آکادمی پالرمو در سیسیل سرس را در اول ژانویه سال 1801 کشف کرد. در آن زمان موقعیت سرس تغییر پیدا کرده بود و آنقدر به خورشید نزدیک شده بود که دیگر اخترشناسان قادر به تایید یافته پیاتسی نبودند اما در نهایت دو اخترشناس به نامهای ون‌زاک و هاینریش اولبرس در تاریخ 31 دسامبر 1801 موفق به رصد دوباره این سیارک شدند.

طبقه‌بندی سرس از زمانی که کشف شد بارها تغییر پیدا کرد اما این جرم کیهانی برای نیم قرن به عنوان یک سیاره در کتاب‌ها و جدول‌های اخترشناسان باقی ماند. اما پس از اینکه نام سیارک یا خرد سیاره (Asteroid) در سال 1802 توسط هرشل برای این نوع از اجرام ابداع شد،سرس نیز تحت سیستم مدرن شماره‌گذاری سیارک‌ها قرار گرفت.

درسال 2006 تلاش‌هایی برای سیاره نامیدن سرس انجام گرفت که توسط اتحادیه بین‌المللی نجوم رد شد و این جرم در عوض به دلیل نداشتن مدار مختص به خود یک سیاره کوتوله نامیده شد. با این همه این جرم به نامهای خرد سیاره،‌سیارک و سیاره کوتوله نامیده می‌شود.

سرس بزرگترین جرم موجود در کمربند سیارکها در میان مشتری و مریخ به شمار می‌رود که احتمال وجود آب در آن گمانه‌زنی‌هایی درباره امکان وجود حیات در سرس به وجود آورده است.

کشاورزی در فضا

فضانوردان چینی قصد دارند به منظور فراهم آوری ذخیره غذا و اکسیژن لازم برای فضانوردان، در آینده سبزیجات تازه را در ایستگاه‌های فضایی بر روی ماه یا مریخ رشد دهند

به گزارش خبرگزاری مهر، دنگ یبینگ، معاون مرکز آموزش و تحقیقات فضانوردی چین با اعلام این خبر افزود: اخیرا این کشور آزمایش‌هایی را با تمرکز بر سازوکارهای متعادل پویا اکسیژن، دی اکسید کربن و آب بین انسان و گیاهان در یک سیستم بسته انجام داده است.

به گفته وی، محققان چینی یک کابین 300 متر مربعی ساخته‌اند تا ذخایر پایداری از هوا، آب و غذا را برای دو داوطلب در طول این آزمایش فراهم کند.

یبینگ اظهار داشت: چهار نوع سبزی رشد داده شد. دی اکسید کربن به این کابین وارد و اکسیژن برای دو ساکن این کابین تولید شد. این افراد می‌توانستند سبزیجات تازه برای وعده‌های غذایی خود داشته باشند.

این آزمایش که نخستین مورد از این نوع در چین است برای توسعه بلند مدت برنامه فضایی سرنشین دار چین بسیار با اهمیت قلمداد می‌شود.

این کابین که یک سیستم پشتیبان حیات اکولوژیک کنترل شده (CELSS)است در سال 2011 ساخته شد. این سیستم یک مدل از نسل سوم سیستم‌های پشتیبان حیات فضانوردان چین است که گفته می‌شود در پایگاه‌های فضایی، بر روی مریخ یا ماه استفاده خواهد شد.

هدف از ساخت این سیستم، ارائه ذخیره پایداری از هوا، آب و غذا برای فضانوردان با کمک گیاهان و جلبک است.

این پروژه با همکاری متخصصان آلمانی در حال انجام است.

سیاره‌های شبه‌زمینی در محاصره ستاره‌های دنباله‌دار

تلسکوپ فضایی هرشل با زیر نظر گرفتن دو سیستم ستاره‌ای موفق به کشف پدیده‌ای جالب شده و دریافته که این دو سیستم توسط ستاره‌های دنباله‌دار محاصره شده‌اند.

به گزارش دیسکاوری، تلسکوپ هرشل که آسمان‌ها را در نور فروسرخ مشاهده می‌کند، در مطالعات اخیرش دو سیستم ستاره‌ای که احتمال می‌رود میزبان سیاره‌های شبه زمینی متعددی باشند، به نامهای گیلیس 581 و 61 ویرجینز را زیر نظر گرفت. هریک از این سیستم‌های ستاره‌ای به ترتیب در فاصله 22 و 28 سال نوری از زمین قرار دارند.

گیلیس 581 که در دسته کوتوله‌های سری M قرار دارد به تازگی به عنوان ستاره‌ای شناسایی شده که دست‌کم از چهار سیاره برخوردار است که یکی از آنها در منطقه قابل سکونت این سیستم ستاره‌ای در حرکت است. 61 ویرجینز نیز از ستاره‌های سری G است که گفته می شود از دو سیاره ابرزمینی برخوردار است،‌یکی از این سیاره‌ها دو برابر زمین بوده و دیگری 18 برابر زمین است.

هرشل اکنون نکته‌ای جدید درباره این سیستم‌های ستاره‌ای کشف کرده و دریافته این سیستمها توسط حلقه‌ای از خرده‌ یخهای کیهانی محاصره شده‌اند. سامانه خورشیدی توسط ذرات یخی که به کمربند کویپر شهرت دارد محاصره شده، این ذرات یخی منشا تعدادی از ستاره‌های دنباله‌دار مشهور که گاه‌گداری خود را به بخشهای داخلی سامانه خورشیدی پرتاب می‌کنند،به شمار می‌روند.

تعاملات گرانشی میان مشتری و زحل در مراحل اولیه تاریخ سامانه خورشیدی باعث شد جنین‌های ستاره‌های دنباله‌دار که درواقع توده‌هایی از یخ و سنگ هستند، از این کمربند جدا شده و رگباری از ستاره‌های درخشان به سوی سیاره‌های داخلی سامانه خورشیدی از جمله زمین حرکت کنند، پدیده‌ای که گمان می‌رود عامل انتقال آب به زمین بوده باشد.

نکته قابل توجه درباره دو سیستم ستاره‌ای مورد مطالعه هرشل این است که هیچ یک از آنها از سیاره‌های گازی عظیم برخوردار نیستند از این رو بسیاری از جنین‌های ستاره‌های دنباله‌دار هرگز حلقه کویپر مانند را ترک نگفته و تعداد زیادی از آنها در خانه خود باقی مانده‌اند به شکلی که جمعیت این ذرات نسبت به جمعیت توده‌های یخی در کمربند کویپر سامانه خورشیدی بسیار بیشتر است.

نتیجه‌گیری دانشمندان از این محاصره ستاره‌‌های دنباله دار این است که سیستم‌های ستاره‌ای که از حلقه ذرات یخی متراکم‌تری برخوردارند، از سیاره‌های کوچکتر و کم جرمتری برخوردارند. نبود سیاره‌هایی به بزرگی زحل و مشتری در این دو سیستم ستاره‌ای به آن معنی است که بمباران‌های سنگین ستاره‌های دنباله‌دار در بخش‌های داخلس این سیستم‌ها رخ نداده و در عوض باران‌های مداومی از ستاره‌های دنباله‌دار در آن رخ می‌دهد. به گفته دانشمندان چنین باران‌های مداومی طی طول عمر این سیستم‌های ستاره‌ای که در حدود دومیلیارد سال است؛ برای انتقال حجم قابل ملاحظه‌ای آب به سیاره‌های داخلی سامانه‌های ستاره‌ای کافی بوده‌است، ماده‌ای که در شکل دادن به محیطی قابل حیات در سیاره‌ها ضروری به شمار می‌رود.

آب گرم مریخی، احتمال حیات روی مریخ را بیشتر کرد

محققان به شواهدی از وجود آب گرم بر روی مریخ دست یافته‌اند. این یافته نشان می‌دهد سیاره سرخ می‌توانسته از حیات پشتیبانی کند

به گزارش خبرگزاری مهر، مطالعه جدید دانشگاه لیستر و دانشگاه اوپن در زمینه آب بر روی مریخ نشان داد شکاف‌های هیدروگرمایی در اطراف دهانه‌های آتشفشانی، مریخ را به گونه‌ای تحت تاثیر قرار داده که احتمالا یک محیط قابل زیست برای حیات میکروبی بوده است.

این تحقیق مشخص کرد دمای آب بر روی سیاره سرخ بین 50 تا 150 درجه سانتی گراد بوده است.

میکروب‌ها بر روی زمین می‌توانند در چنین شرایط دمایی آب زندگی کنند.

این تحقیق بر اساس جزئیات بررسی شهاب سنگ‌های مریخی بر روی زمین با استفاده از میکروسکوپ‌های قدرتمند در دانشکده فیزیک و اخترشناسی دانشگاه لیستر انجام شد. سپس محققان دانشگاه اوپن این یافته‌ها را مدل سازی رایانه‌ای کردند.

کاوشگران روی مریخ از جمله اسپریت، آپورچونیتی و کنجکاوی، سنگ‌های مریخی را برای یافتن تاریخچه زمین شناسی این سیاره سرخ بررسی کرده‌اند.

این محققان وجود آب در سیاره مریخ، دما و میزان آن را یکی از مهمترین سئوالات دانشمندان می‌دانند و می‌گویند در حالی که کاوشگران و مدارگردها در حال بررسی مواد معدنی بر روی مریخ هستند ما اینجا بر روی زمین نیز شهاب سنگ‌های مریخی داریم. این شهاب سنگ‌ها در سه گروه مختلف به زمین رسیده اند: shergottites، Nakhlitesو chassignites.

محققان این شهاب سنگ‌ها را بررسی کرده و می‌گویند در رگه‌های برخی از آنها می‌توان کانی‌های تازه شکل گرفته را مشاهده کرد.

تحقیقات دقیق در مورد کانی‌ها با استفاده از میکروسکوپ‌های الکترونی و میکروسکوپ انتقال الکترون نشان داده است نخستین کانی جدید شکل گرفته برای رشد در دیواره این رگه‌ها کربنات آهن بوده است.

این کربنات توسط آب غنی از دی اکسید کربن و در دمای 150 درجه سانتی گراد شکل گرفته است. زمانی که دمای آب به 50 درجه سانتی گراد کاهش یافته احتمالا کانی‌های رسی شکل گرفته‌اند که احتمالا پس از آن مرحله نامنظمی روی داده که همان ترکیب رسی را داشته است.

میکروب‌ها از تعاملات و واکنش‌های صورت گرفته در زمان شکل گیری کانی‌ها استفاده می‌کنند تا انرژی و عناصر ضروری برای ادامه حیات‌شان را به دست آورند.

خورشیدگرفتگی در نیمکره جنوبی

فقط شمار اندکی افراد خوش‌شانس توانستند خورشیدگرفتگی 13 نوامبر( 23 آبان) 2012 را ببینند.

این خورشیدگرفتگی تنها در نوار باریکی در نیمکره جنوبی قابل مشاهده بود که عمدتا روی اقیانوس قرار داشت.

البته در شمال استرالیا در تکه کوچکی از خشکی امکان دید خوبی برای آن وجود داشت. یک عکاس از همین منطقه این تصویر را از خورشیدگرفتگی ثبت کرده است که تاج یا کورونای خورشید - یا همان اتمسفر خورشید- را هم در حاشیه آن نشان می‌دهد.

LiveScience